غازی‌خان چکغازیخان چک، نخستین سلطان از چک‌ها (طایفه و سلسله‌ای شیعه مذهب در کشمیر است) می‌باشد. ۱ - مرگ حیدرمیرزااو در ۹۵۶ از حیدرمیرزا تقاضای صلح کرد، که پذیرفته نشد. در ۹۵۸، مردم کشمیر و غازی‌چک و دولتْ چک (دیگر برادرزاده کاجی‌چک)، در حمله‌ای حیدرمیرزا را کشتند. [۱]
محمدحیدرمیرزا دوغلات، تاریخ رشیدی، ج۱، ص۷۰۰ـ۷۰۴، چاپ عباسقلی غفاری‌فرد، تهران ۱۳۸۳ش.
[۲]
احمد بن محمد مقیم هروی، طبقات‌اکبری، ج۳، ص۴۷۰ـ ۴۷۶، چاپ بی دی و محمد هدایت حسین، کلکته ۱۹۲۷ـ (۱۹۳۵).
[۳]
محمدقاسم بن غلامعلی فرشته، تاریخ فرشته (گلشن ابراهیمی)، ج۲، ص۳۵۶، (لکهنو) : مطبع منشی نولکشور.
۲ - تقسیم کشمیرپس از آن، کشمیر میان امیران آن‌جا تقسیم شد، اما سران چک بر سر وسعت قلمرو با هم اختلاف پیدا کردند. [۴]
احمد بن محمد مقیم هروی، طبقات‌اکبری، ج۳، ص۴۷۶ـ۴۷۷، چاپ بی دی و محمد هدایت حسین، کلکته ۱۹۲۷ـ (۱۹۳۵).
[۵]
محمدقاسم بن غلامعلی فرشته، تاریخ فرشته (گلشن ابراهیمی)، ج۲، ص۳۵۷ـ ۳۵۸، (لکهنو) : مطبع منشی نولکشور.
در این زمان، در واقع قدرت میان طایفه راینا، ماکری، کشتواریان یا کپوریان (چک‌های سنّی مذهب) و چک‌ها تقسیم شده بود و امرای این طوایف با یکدیگر رقابت داشتند.۳ - دلیل قدرت چکهاچکها، به دلیل قرابت سببی با رایناها، قدرت بیشتری یافتند و در ۹۶۰ نازک‌شاه را عزل و ابراهیم‌شاه را به سلطنت برگزیدند. همین موضوع به اختلاف میان غازی‌چک و دولت‌چک دامن زد و کشمیر دستخوش آشوب شد. سرانجام، غازی‌چک در اواخر ۹۶۴، حبیب‌شاه (آخرین سلطان شاهمیری) را به سلطنت رساند و دولت‌چک را نیز کور کرد و خود به قدرت رسید. ۴ - جنگ ابوالمعالی با غازیخانچکهایی که موقعیت سیاسی خود را از دست داده بودند، در ۹۶۵ به شاه ابوالمعالی (از صوفیه)، که به کهکران رسیده بود، پیوستند و با غازی‌خان چک وارد جنگ شدند، اما شکست خوردند و ابوالمعالی گریخت. [۶]
احمد بن محمد مقیم هروی، طبقات‌اکبری، ج۳، ص۴۷۷ـ۴۷۹، چاپ بی دی و محمد هدایت حسین، کلکته ۱۹۲۷ـ (۱۹۳۵).
[۷]
احمد بن محمد مقیم هروی، طبقات‌اکبری، ج۳، ص۴۸۱ـ ۴۸۷، چاپ بی دی و محمد هدایت حسین، کلکته ۱۹۲۷ـ (۱۹۳۵).
[۸]
محمدقاسم بن غلامعلی فرشته، تاریخ فرشته (گلشن ابراهیمی)، ج۲، ص۳۵۷، (لکهنو) : مطبع منشی نولکشور.
[۹]
محمدقاسم بن غلامعلی فرشته، تاریخ فرشته (گلشن ابراهیمی)، ج۲، ص۳۵۹ـ۳۶۲، (لکهنو) : مطبع منشی نولکشور.
در ۹۶۹ غازی‌خان، حبیب‌شاه را از سلطنت عزل کرد و خود به سلطنت رسید.۵ - وفاتغازیخان در ۹۷۰، به تبت لشکر کشید و سپس به نفع برادرش، حسین‌شاه، از سلطنت کناره گرفت و سه سال بعد، بر اثر بیماری، درگذشت. [۱۰]
احمد بن محمد مقیم هروی، طبقات‌اکبری، ج۳، ص۴۸۸ـ۴۹۰، چاپ بی دی و محمد هدایت حسین، کلکته ۱۹۲۷ـ (۱۹۳۵).
[۱۱]
محمدقاسم بن غلامعلی فرشته، تاریخ فرشته (گلشن ابراهیمی)، ج۲، ص۳۶۱ـ۳۶۲، (لکهنو): مطبع منشی نولکشور.
۶ - فهرست منابع(۱) محمود آزاد، تاریخ کشمیر، راولپندی ۱۹۹۰. (۲) صاحبزاده حسن‌شاه، تاریخ ریاست جمّول و کشمیر، چاپ عکسی از نسخه خطی کتابخانه عمومی شرقی خدابخش پتنه، ش ۴۰۱۴۵، میسرز کپور برادرس ناشران و تاجران کتب، ۱۹۶۳. (۳) محمدحیدر میرزا دوغلات، تاریخ رشیدی، چاپ عباسقلی غفاری‌فرد، تهران ۱۳۸۳ش. (۴) حسام‌الدین راشدی، تذکره شعرای کشمیر، بخش ۴، کراچی ۱۳۴۶ش. (۵) اطهرعباس رضوی، شیعه در هند، ترجمه مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی (واحد ترجمه)، ج۱، قم ۱۳۷۶ش. (۶) حمیدرضا سیدناصری، کشمیر: گذشته، حال، آینده، تهران ۱۳۸۰ش. (۷) محمدقاسم بن غلامعلی فرشته، تاریخ فرشته (گلشن ابراهیمی)، (لکهنو) : مطبع منشی نولکشور. (۸) احمد بن محمد مقیم هروی، طبقات‌اکبری، چاپ بی دی و محمد هدایت حسین، کلکته ۱۹۲۷ـ (۱۹۳۵). (۹) صوفی. (۱۰) وانی. (۱۱) محب‌الحسن. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «چک‌ها»، شماره۵۵۳۱. |